Protetyka zębowa

Protezy szkieletowe

Protezy szkieletowe są jednym z typów uzupełnień powrzechnie stosowanych u pacjentów z ubytkami w uzębieniu. Ten rodzaj protezy stanowi jedną z możliwych alternatyw w przypadku konkretnych zastosowań
Jeśli u pacjenta stwierdzono paradontozę, wówczas wykonywane są szynoprotezy. Stanowią one rodzaj protez szkieletowych, których zadaniem jest silne stabilizowanie rozchwianych zębów. Szynoprotezy charakteryzują się obecnością bardziej rozbudowanych klamer. Elementy te wykształcone są z metalu, jednak ich umieszczenie od wewnętrznej strony szczęki zapewnia ich niewidoczność przy normalnym użytkowaniu protezy. Utrzymują one odpowiednio zęby, chroniąc je przed nadmiernymi ruchami przednio-tylnymi oraz bocznymi. Daje to spowolnienie, a nawet wstrzymanie procesu utraty zębów, a nawet zahamowanie paradontozy.
Protez szkieletowych nie stosuje się u osób uczulonych na metal lub akryl. Są natomiast dobrym rozwiązaniem dla osób cierpiących na periodontopatie, stosuje się je w postaci szyn i szynoprotez.

Zastosowanie
Protezy szkieletowe mogą uzupełniać braki częściowe w uzębieniu, takie które niekwalifikowane są pod uzupełnienia mostami. Protezy te zbudowane są zarówno z akrylu jak i metalu. Bazalną częścią jest tu konstrukcja metalowa odlana w całości, doskonale oddająca kształt podłoża jamy ustnej.

Budowa
Płyta podniebienna w protezach szkieletowych jest maksymalnie ograniczona w stosunku do płyty akrylowej w protezach osiadających, a to zapewnia komfort użytkowania. Szkielet metalowy zaopatrzony jest w wypustki metalowe opierające się na powierzchniach żujących zębów pacjenta. Ma to na celu utrzymanie fizjologicznego układu przenoszenia sił zgryzowych na błonę śluzową i kości wyrostka zębodołowego. Oznacza to, że siły zgryzowe przenoszone są przez zęby, a nie ugniatają błony śluzowej. Nie dochodzi więc do niepożądanego tzw. osiadania protezy. Protezy szkieletowe utrzymywane są na swoim miejscu za pośrednictwem metalowych klamer. Są one jednak dość sprężyste i nie pozwalają na spadanie protezy w trakcie jedzenia. Metalowe klamry są jednak nieestetyczne, dlatego zastępowane są zatrzaskami czy zasuwami, precyzyjnie mocującymi protezę na jej miejscu. W takim przypadku należy przeprowadzić okoronowanie zębów własnych pacjenta w celu uzyskania odpowiedniego efektu kosmetycznego. Pacjenci po zastosowaniu takiej techniki odczuwają większy komfort użytkowania, jednakże zwiększa to koszt wykonania protezy. Istnieje możliwość zastosowania protez szkieletowych bezklamrowych, które wzmagają ostateczny efekt estetyczny.

Modyfikacje
Jeżeli dojdzie do utraty zęba własnego pacjenta istnieje możliwość dostawienia brakującego zęba do protezy. Pozwala to na jej dalsze, bezproblemowe użytkowanie.

Protezy akrylowe

Protezy ruchome akrylowe to sposób wypełnienia ubytków w jamie ustnej najczęściej stosowany w polskich gabinetach stomatologicznych. Powszechność stosowania protez akrylowych niewątpliwie związana jest z ich niską ceną.

Protezy akrylowe występują w formie protezy częściowej lub całkowitej.

Proteza akrylowa częściowa
Jednym z typów protez akrylowych jest proteza akrylowa częściowa. Stanowi ona rozwiązanie w konkretnych przypadkach, jeżeli pacjent szuka taniego rozwiązania.

Zastosowanie
Proteza akrylowa częściowa to uzupełnienie protetyczne polegające na odbudowie braków zębowych takich, w których płyta oraz zęby protezy wykonane są z materiału o nazwie akryl. Protezy akrylowe stanowią rozwiązanie wówczas gdy w jamie ustnej nie ma możliwości wykonania innego rodzaju protezy, np. szkieletowej albo gdy pacjent zainteresowany jest tańszym sposobem przygotowania protezy. Z akrylu wykonane mogą zostać już pojedyncze zęby, wiele zębów kiedy u pacjenta występują braki międzyzębowe, skrzydłowe lub łączone. Proteza częściowa w jamie ustnej pacjenta utrzymywana jest za pośrednictwem klamer. Stosowanie haków powlekanych, wykonanych z akrylu, czy innych materiałów może zapobiec niszczeniu pozostałych w jamie ustnej zębów, które stanowią podporę dla protezy.

Przeciwwskazania
Z noszeniem protezy akrylowej niestety wiąże się kilka niedogodności. Odmiennie do protezy szkieletowej, proteza akrylowa wywiera duży wpływ na śluzówkę, z którą ma styczność. To skutkuje większymi, niż w przypadku protezy szkieletowej, zanikami wyrostków zębodołowych, czyli kości. Proteza akrylowa oddziałuje negatywnie także na dziąsła i resztę zębów. Ponadto górna proteza akrylowa zakrywa swą płytą całe podniebienie, co różni ją również od protezy szkieletowej, w której przypadku tylko mały fragment podniebienia jest zakryty. Z tego powodu pacjenci skarżą się na początkowy dyskomfort noszenia protezy akrylowej. Adaptacja pacjenta do protezy akrylowej trwa więc stosunkowo długo.

Proteza całkowita akrylowa
Proteza całkowita akrylowa to drugi typ wspomnianych uzupełnień. Wybierana jest w przypadku kiedy u pacjenta stwierdzone są większe ubytki niż opisane powyżej.

Zastosowanie
Stosowana jest w sytuacji gdy pacjent cierpi na bezzębie. Pozwala ona na odbudowę utraconych zębów. Proteza tego typu jest całkowicie wykonana z akrylu. Materiał ten nie jest szczególnie korzystnym dla stosowania w jamie ustnej ze względu na pejoratywny wpływ na wyrostki zębodołowe i błonę śluzową. Jest to spowodowane przenoszeniem sił powodowanych żuciem pokarmów za pośrednictwem płyty protezy na wyrostek zębodołowy i miękkie tkanki jamy ustnej, które pokryte są protezą. Oznacza to, że przenoszenie sił w czasie gryzienia odbywa się przez błonę śluzową, na której osiada płyta protezy, dlatego nosi nazwę osiadająco-śluzówkowej.

Użytkowanie
Każda proteza całkowita wymaga od pacjenta cierpliwości w trakcie przyzwyczajania się do jej noszenia. Ponadto ważne jest właściwe użytkowanie protezy akrylowej i jej pielęgnacja.

Uczulenie na akryl
U pacjentów z uczuleniem na akryl (obecny jest w nim monomer resztkowy) stosowany jest materiał zastępczy, antyalergiczny. Jest to akryl bezbarwny, który zapobiega alergii.

Wizyty kontrolne
Jeżeli pacjent użytkuje protezę akrylową, najbardziej wskazane jest by wizyty kontrolne odbywały się co najmniej raz w roku. Dentysta określa wówczas w jakim stanie jest proteza akrylowa, czy nie uległa ona modyfikacjom oraz czy prawidłowo dolega w jamie ustnej.

Wymiana protezy
Najczęściej po około 4, 5 latach noszenia protezy zanika podłoże protetyczne, a proteza przestaje właściwie przylegać. Objawia się to gorszym utrzymywaniem we właściwym miejscu, przez co przestaje być stabilna, a ostatecznie zaczyna spadać. Wtedy protezę taką należy niezwłocznie wymienić. Należy pamiętać, iż przy kolejnych wymianach warunki w jamie ustnej będą coraz gorsze ze względu na niekorzystny wpływ takiego rozwiązania.

Protezy acetalowe

Protezy acetalowe to alternatywa dla klasycznych protez metalowych.

Acetal
Acetal, materiał z którego są one wykonane jest tworzywem termoplastycznym, homogennym. Protezy wykonane z acetalu są odporne na ścieranie i zginanie, są niełamliwe. Są one cienkie, prawie nie zajmują miejsca na podniebieniu, przez co znacznie ograniczona jest ich wielkość i ciężar.

Struktura
Podobnie do klasycznych protez szkieletowych, protezy acetalowe mocowane są na klamrach (hakach) i wypustkach (cierniach), co gwarantuje ich utrzymanie na miejscu oraz brak negatywnego wpływu na stan wyrostków zębodołowych. Klamry te nie powodują niszczenia przyzębia ani szkliwa.

Użytkowanie
Podczas użytkowania protez acetalowych nie dochodzi do urazów brodawek, kieszonki zębowej, bądź anemizacji przyzębia. Użytkowaniu nie towarzyszą podrażnienia śluzówki jamy ustnej.

Opinia pacjentów
Pacjenci chwaląc te protezy, podkreślają łatwość ich adaptacji oraz że nie uciskają one dziąseł ani podniebienia i są bardziej estetyczne niż protezy z metalu. Ze względu na niską termoprzewodność, acetal zabezpiecza przed dyskomfortem w czasie spożywania gorących posiłków.

Co więcej, podczas nagryzania nie dochodzi tu do tzw. przenoszenia sił żucia na zęby oporowe. Chodzi tu o nieprzyjemne uczucie występujące np. przy stosowaniu protez szkieletowych ze stali, kiedy pacjent odczuwa unoszenie jednej części protezy przekazując siłę na ząb oporowy poprzez klamrę, wyciąganie go z zębodołu w czasie nagryzania na drugą stronę protezy. Dzięki odpowiedniej sprężystości materiału, płyta protezy acetalowej działa na zasadzie łamacza sił i nie przenosi sił żucia na przeciwną, nieobciążoną część protezy. Pozwala to niewątpliwie zwiększyć żywotność zębów własnych pacjenta.

Użytkowanie protez acetalowych jest więc bardziej przyjemne niż w przypadku noszenia protez metalowych bądź akrylowych. Ponadto protezy acetalowe nie uczulają, mogą być noszone przez osoby przejawiające alergię na metale. Dużą zaletą protez acetalowych jest brak nieprzyjemnego posmaku, który towarzyszy noszeniu protez metalowych.

Zastosowanie
Acetal wykorzystywany jest w tworzeniu klamer w akrylowych i metalowych protezach szkieletowych, do konstruowania nośnych protez szkieletowych lub złożonych, a także do mostów czasowych i koron, a więc uzupełniania braków zębowych. Materiał ten sprawdza się bardzo dobrze gdy potrzebne jest zastosowanie tzw. klipsów. Protezy acetalowe stanowią jedną z lepszych opcji w przypadku prac kombinowanych. Eliminują bowiem potrzebę szlifowania zębów pod korony z zasuwami lub zatrzaskami. Protezy z acetalu są doskonałym rozwiązaniem gdy zęby charakteryzują się dużym nachyleniem i głębokimi podcieniami. Co niezwykle istotne, protezy z acetalu można łatwo skorygować i zmodyfikować w razie potrzeby.

Walory estetyczne
Płyta protezy acetalowej i zaczepy mają kolor zębów lub dziąseł, co sprawia, że proteza wtapia się wizualnie w architekturę jamy ustnej. Wspomniany materiał dostępny jest w odcieniach koloru różowego oraz różnych wariantach koloru białego – dobieranego wg skali Vita wobec barwy zębów pacjenta.

Protezy nylonowe

Protezy nylonowe stanowią jedno z najlepszych rozwiązań protetyki stomatologicznej. Określane są jako alternatywa dla tradycyjnie stosowanych protez częściowych, akrylowych.

Nylon
Tworzywo, z jakiego wykonywane są protezy nylonowe to specjalny, termoplastyczny, elastyczny materiał. Jest on wytrzymały, o odpowiednim stopniu giętkości, odporny na zniekształcenia, pęknięcia i złamania nawet po długotrwałym noszeniu.

Wygoda użytkowania
Jednocześnie protezy nylonowe odznaczają się wyjątkowym komfortem i wygodą użytkowania. Pacjenci chwalą protezy nylonowe ze względu na ich cienką, lekką strukturę, która zapewnia lepsze przymocowanie w jakie ustnej. Co istotne, protezy nylonowe, ze względu na ich mniejszy zasięg, zajmują stosunkowo mało miejsca w jamie ustnej.

Wyjątkowa estetyka
Niewątpliwą zaletą protez nylonowych są klamry polepszające osadzenie na dziąsłach. Klamry te nie są wykonane z metalu, mają kolor idealnie dopasowany do dziąseł, przez co są niezauważalne nawet z bliska.
Cała proteza jest wysoce estetyczna, ze względu na to, że nylon jest w pewnym stopniu transparenty, dopełnia znakomicie wygląd naturalnej śluzówki pacjenta. Nylon dostępny jest jako bezbarwny, różowy oraz różowy żyłkowany. Nie posiada zapachu ani smaku.

Brak reakcji alergicznych
Bardzo ważnym jest fakt, że protezy te nie powodują niepowołanych reakcji alergicznych, nie zawierają monomeru resztkowego ani toksycznych substancji. Są one w pełni bezpieczne, całkowicie biokompatybilne. Podczas użytkowania protez nylonowych nie dochodzi do rozwoju grzybów i bakterii, dzięki czemu nie pojawiają się stany zapalne ani nie odkłada się płytka nazębna.

Zastosowanie
Protezy nylonowe poza podstawowym zastosowaniem, mogą stanowić uzupełnienie w przypadku protez szkieletowych, np. stosowane są tylko klamry z nylonu. Nylon stosowany jest powszechnie do wytwarzania mikroprotez i protez częściowych. Protezy nylonowe uznawane są na całym świecie za nowoczesną alternatywę protezyjną. Stosowana jest również w sytuacji gdy pacjent cierpi na bezzębie

Plan wizyt

Przedstawiony plan wizyt jest ogólnym i najczęściej stosowanym schematem, jednakże w zależności od rodzaju wykonywanej pracy może on ulec drobnym zmianom.

I wizyta

Lekarz stomatolog dokonuje 2 wycisków. Są to wyciski żuchwowy (dolny) i szczękowy (górny), tworzone przy użyciu łyżek standardowych. Działanie to służy to odwzorowaniu architektury i środowiska jamy ustnej pacjenta. To bardzo ważny etap w całej pracy, bez którego nie jest możliwa dalsza praca i wykonanie protez.

Czasami konieczne jest wykonanie łyżek indywidualnych i pobranie nimi dodatkowych wycisków.

II wizyta

Technik wykonuje wały zwarciowe, tzw. wzorniki.
Dentysta określa sposób w jaki pacjent zagryza zęby, czyli mierzy tzw. wysokość zwarcia, uwzględniając wysokość i kształt zębów. Następnie wraz z pacjentem dobiera on odpowiednią barwę zębów.

III wizyta

W tym czasie ma miejsce pierwsze mierzenie protezy próbnej. Proteza próbna to płyta z wosku z ustawionymi zębami. Wspólnie z pacjentem stomatolog ocenia kształt i kolor zębów.

IV wizyta

Odbywa się wówczas drugie mierzenie. Tym razem zakładana jest pacjentowi gotowa proteza. Lekarz weryfikuje czy proteza prawidłowo przylega w każdym miejscu, pyta pacjenta o uczucie komfortu w jamie ustnej oraz zadowolenie estetyczne.

Jeśli z obu stron nie ma zastrzeżeń, dentysta opisuje w jaki sposób poprawnie użytkować protezę i wyznacza termin wizyty kontrolnej.

Pielęgnacja protez

Protezy należy codziennie szczotkować miękkimi szczoteczkami do zębów lub kosmetycznymi bez użycia past do zębów. Po jedzeniu należy usuwać resztki jedzenia, ponieważ skutkuje to namnażaniem bakterii. Ponadto jamę ustną należy regularnie przepłukiwać płynami likwidującymi drobnoustroje po to, by zapewnić zarówno zdrowy stan tkanek, jak i świeży oddech.
Każda proteza wymaga szczególnej pielegnacji. Ważne by po wyjęciu z jamy ustnej proteza przechowywana była w suchej powierzchni. Warto dodać, że istnieją różne środki do pielęgnacji protez takie jak tabletki lub pasty.